Tính đến nay, UNICEF đã hỗ trợ Việt Nam hơn 47,3 triệu USD; xây dựng gần 250.000 công trình cấp nước sạch nông thôn. Nhờ vậy, cả nước có hơn 12 triệu người dân nông thôn được sử dụng nước sạch.

Thiếu nước sạch - Một vấn đề nan giải

Nước sạch không đảm bảo sẽ là mỗi nguy hại tức thì đối với hàng tỉ người trên thế giới hiện nay, cụ thể 1,1 tỉ người không có nước sạch cho nhu cầu sinh hoạt và 2,6 tỉ người khác thiếu các điều kiện vệ sinh tối thiểu. Tình trạng thiếu nước sạch, mà nguyên nhân do việc đắp đập ngăn nước cũng như khai thác cạn kiệt các mạch nước ngầm, đang “kích hoạt” sự phản ứng của hàng loạt các vấn đề về môi trường, bắt đầu bằng sự sụt giảm dòng chảy của các con sông, dẫn đến tình trạng các cửa sông bị ngập mặn và lượng phù sa ven biển suy giảm. Tác động trực tiếp của những thay đổi này là các loài độngvật sống dưới nước có nguy cơ tuyệt chủng, đất nông nghiệp bị thu hẹp, ngành hải sản và sản xuất lương thực bị thiệt hại nặng nề vào năm 2020. Hậu quả cuối cùng là tình trạng suy dinh dưỡng và bệnh tật ở con người gia tăng.

Các nguồn cung cấp nước sạch trên thế giới đang ngày càng thu hẹp không chỉ đe doạ việc đáp ứng nhu cầu nước sạch cho hàng triệu người trên thế giới mà còn gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đe dọa sự tồn tại của một số loài động thực vật sống dưới nước và an ninh lương thực. Mức độ ô nhiễm môi trường, tình trạng thiếu đầu tư xử lý, phân bổ không đồng đều nguồn nước khiến hàng năm có tới 8 triệu người chết do thiếu nước, trong đó có tới 4.500 trẻ em bị tử vong mỗi ngày vì các nguyên nhân liên quan đến thiếu nước.

Các công nghệ mới góp phần tạo ra nước sạch ở các nước.

Nhiều chính phủ đang tài trợ cho các chương trình liên quan đến nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới nhằm cung cấp nguồn nước sạch, an toàn cho con người. Các nhà nghiên cứu của Australia đã phát triển một sản phẩm cho thấy triển vọng làm giảm chất ô nhiễm trong nước. Họ đã tạo ra những chiếc máy lọc nước được làm từ hỗn hợp đất sét và vật liệu hữu cơ như vỏ trấu, chè hoặc bột cà phê. Khi cho nước chảy qua máy lọc, các chất ô nhiễm sẽ bị giữ lại trên màng lọc. Một sản phẩm khác của công ty Memcor (Australia) có khả năng biến đổi nước ô nhiễm thành nước an toàn là máy lọc nước cá nhân giá rẻ được phân phát cho nạn nhân sóng thần ở Nam Á. Máy lọc này sử dụng quá trình thấm lọc để tinh chế nước thải. Sau khi các vi khuẩn có hại bị loại bỏ, nước đã lọc sẽ được tẩy trùng bằng các hoá chất. Bà Susan Murcott – nhà nghiên cứu của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) ở Boston cho biết, việc sử dụng các công nghệ lọc nước có thể mang lại lợi ích cho hàng triệu người ở các nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Bangladesh, Ghana, Mexico và Peru. Những công nghệ này rất dễ áp dụng, sử dụng vật liệu địa phương với chi phí thấp. Thành phố Grand Rapids (bang Michigan, Mỹ) cũng đã bắt đầu vận hành một nhà máy sử dụng một phương pháp mới tẩy trùng nước thải để biến thành nước sinh hoạt. Hệ thống này sử dụng tia cực tím thay cho hoá chất để làm sạch và xử lý nước.

Nhiều công ty trên thế giới đang đầu tư kinh phí nghiên cứu và phát triển các hệ thống lọc nước rẻ hơn, dễ sử dụng và cần ít năng lượng vận hành. Những công nghệ mới đó sẽ mang lại lợi ích to lớn, thiết thực cho ít nhất 1,1 tỉ người trên hành tinh chúng ta, những người chưa được tiếp cận nguồn nước sinh hoạt an toàn.

Sử dụng và bảo quản nguồn nước sạch ở nông thôn Việt Nam.

Dự án cung cấp nước sạch nông thôn là một phần của chương trình hợp tác giữa Việt Nam và UNICEF, được triển khai từ năm 1982, với mục đích giúp Việt Nam giải quyết nhu cầu về nước sạch và vệ sinh môi trường (NS-VSMT) của cư dân nông thôn. Hơn 20 năm qua, dự án cấp nước sạch nông thôn do UNICEF tài trợ đã ứng dụng công nghệ cấp nước tiên tiến, với chiến lược áp dụng công nghệ thích hợp theo từng giai đoạn và nhu cầu về nước.

Trong giai đoạn 1982 – 1990, UNICEF áp dụng công nghệ giếng khoan tay đã được ứng dụng tại Bangladesh. Với công nghệ đơn giản, giá thành hạ, từ các dạng khoan sục bùn đơn giản đến giàn khoan tay ba chân có sự trợ giúp của máy bơm và sức người có thể khoan sâu 30m ở miền Bắc, 80-90m ở miền Nam. Công nghệ này đã tạo nên bước đột phá và thay đổi về hình thức cấp nước nông thôn Việt Nam vốn chủ yếu sử dụng nước giếng khơi, nước mưa, nước sông suối, ao hồ. Từ năm 1990 đến nay, UNICEF liên tục thay đổi công nghệ cấp nước sạch tiên tiến trên thế giới để xây dựng các công trình cấp nước sạch nông thôn Việt Nam như: Phương pháp khoan giếng tia nước, khoan sục bùn, sản xuất lu chứa nước mưa, hệ thống dẫn nước tự chảy bằng đường ống dẫn nước kín, giếng khơi lắp bơm tay hoặc bơm điện, bể lọc cát chậm, hệ thống bơm dẫn nước, giọt nước, mó nước, hệ thống nối mạng…

Đến năm 2005, công nghệ cấp nước tập trung tăng lên đến 85%. Điều đó khẳng định công nghệ cấp nước đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ theo nguyên tắc khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên nước, phát triển bền vững, khai thác đi đôi với bảo vệ môi trường. Dự án đã góp phần giải quyết có hiệu quả nhiệm vụ cấp nước sạch cho người dân nông thôn trên cả nước. Thành công nổi bật của dự án là người dân được hưởng lợi trực tiếp bằng nhiều giải pháp cấp nước, giá thành hạ, tiện lợi cho sử dụng và bảo dưỡng, có hiệu quả xã hội cao; đào tạo hàng nghìn cán bộ kỹ thụât về cấp nước sạch nông thôn… Tính đến nay, UNICEF đã hỗ trợ Việt Nam hơn 47,3 triệu USD; xây dựng 247.962 công trình cấp nước sạch nông thôn. Nhờ vậy, cả nước có hơn 12 triệu người dân nông thôn được sử dụng nước sạch.

UNICEF tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thực hiện chương trình NS-VSMT nông thôn giai đoạn 2006 – 2010. UNICEF tập trung đầu tư xây dựng các công trình NS-VSMT ở những vùng nghèo, khó khăn nhất; đặc biệt quan tâm đến trẻ em và phụ nữ, ưu tiên vấn đề chất lượng nước và vệ sinh môi trường; làm thay đổi hành vi vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường cho cộng đồng dân cư ở những vùng khó khăn. Trong giai đoạn này, UNICEF hỗ trợ Việt Nam gần 11 triệu USD, với mục tiêu: Ít nhất có 60% số hộ gia đình trong vùng dự án được dùng nước bảo đảm vệ sinh có lợi cho sức khoẻ; 75% số hộ được dùng nước sạch; tất cả các nhà trẻ, mẫu giáo và trung tâm y tế trong vùng dự án đều có công trình nước sạch, nhà vệ sinh; 100% các công trình cấp nước và vệ sinh đều có ban quản lý. Tuy nhiên, để dự án NS-VSMT nông thôn do UNICEF tài trợ thực hiện có hiệu quả, cần sự quan tâm, tham gia tích cực hơn nữa của chính quyền và người dân các địa phương./.

(Theo Báo Phụ nữ Việt Nam)